Złocenie

Zasady prawidłowego doboru powłoki złota 

Współcześnie dominującą techniką dekorowania metali złotem jest technika galwanicznego nakładania jego dekoracyjnych warstw. W zależności od charakteru użytkowego wyrobu dobiera się odpowiednie elektrolity, z których osadza się powłoki o wymaganych parametrach. Współczesny pozłotnik ma do dyspozycji roztwory:

• – do zazłacania, przeznaczone do nakładania bardzo cienkich warstw złota o grubości nie większej niż 0,175 µm. Osadzać można zarówno warstwy czystego złota, jak i złota niższej próby, przy czym zawartość złota nie może spaść poniżej 10 ct. Przy tych grubościach barwa metalu, na który nakłada się, wpływa na efekt kolorystyczny powłoki złota. Uzyskiwane w procesie zazłacania warstwy są nieodporne na ścieranie. Aby poprawić ich trwałość zaleca się lakierowanie.

• – do pozłacania, przeznaczone do nakładania powłok złota o grubości do 0,5 µm. Osadzać można zarówno warstwy czystego złota, jak i złota niższej próby, przy czym zawartość złota nie może spaść poniżej 10 ct. Do pozłacania dostępne są kąpiele umożliwiające osadzanie powłok złota o różnej barwie, zbliżonej do barwy złota metalurgicznego. Nie wymagają dodatkowego pokrycia powłokami organicznymi. Konserwację pozłacanych wyrobów przeprowadza się jedynie za pomocą łagodnych środków czyszczących, najlepiej stosując jedynie wodę destylowana. Nie zaleca one się pozłacania w ten sposób wyrobów narażonych na tarcia mechaniczne. Powłoki złote uzyskiwane w tego typu procesach są nieszczelne i nie chronią wyrobów przed korozją. Nie powinny być stosowane w przypadkach, gdy przedmioty przeznaczone są do częstego kontaktu z żywnością lub płynami. Dotyczy to naczyń liturgicznych – szczególnie kielichów mszalnych.

• – do złocenia przeznaczone do nakładania powłok złota do 2,5 µm (tabela 2). Takie kąpiele są szczególnie zalecane złotnikom zarówno do produkcji biżuterii, jak i dewocjonaliów. Osadzane warstwy charakteryzują się wysoką zawartością złota dochodzącą do 99,99%, mikrotwardością kilkakrotne przewyższającą twardość wyrobów ze złota i szczelnością gwarantującą pełną izolację podłoża od szkodliwych oddziaływań środowiska. W renomowanych firmach pozłotniczych stosowane są najczęściej pokrycia o grubości powyżej 1 µm.

• – do platerowania galwanicznego przeznaczone do nakładania grubych powłok złota. Tego typu procesy stosowane są najczęściej do galwanoplastycznego wytwarzania biżuterii i zastępują metalurgiczne metody wytwarzania. Wykorzystywane są również przy wykonywaniu kopii i rekonstrukcji brakujących elementów obiektów zabytkowych.

• – vermeil przeznaczone do nakładania powłok złota na srebrze. Złocąc wyroby ze srebra należy pamiętać, aby nałożyć warstwę minimum 2,5 µm. Poniżej tej grubości musimy liczyć się z dyfuzją srebra przez warstwę złota i powstaniem ciemnych nalotów na powierzchni złoconego srebra. Proces vermeil stosuje się do pokrywania wnętrz naczyń korpusowych, kielichów mszalnych i przedmiotów mających kontakt z produktami spożywczymi.

Grubość powłoki w zależności od rodzaju
procesu nakładania warstwy złota